ابوبكر و سرایش بوستان و گلستان به شهرت عظیمی دست یافت. مهارت غیر قابل توصیف شیخ در آمیختن تجربه‌های تلخ و شیرین و باز نمودن زوایای روح ودل آدمیان با بهره‌گیری از ظریف‌ترین عواطف عاشقانه و توصیف زیبایی‌های طبیعت و لحظه‌های شوق و هجران چنان شكوه و جلالی به او بخشید كه حتی در دوره حیاتش نیز آثارش سرمشق شاعران و نویسندگان قرار گرفت و سخن‌سرایان بعد از او بارها طبع خود را در بوجود آوردن آثاری همچون گلستان و بوستان آزمودند. سعدی در انواع قالب‌های شعری همچون قصیده و رباعی و غزل طبع آزمایی نمود و در هر یك از اقسام‌شعری شاهكارهای بزرگی پدید آورد. شهرت عمده وی در سرایش قصیده‌هایی روشن و روان و ساده و بی‌تكلف است كه در این قصاید بیشتر به نعت خداوند و پند و اندرز و حكم و مراثی و مدایح پرداخته است. همانگونه كه اشاره شد حكیم شیراز شاعری درباری نبود و اگرچه با تعداد زیادی از دربارها تماس داشت ولی هیچ‌گاه از اعتقاد خود به‌آزادی اندیشه و قلم دست نكشید و هرگز دست تكدی پیش كسی دراز ننمود. مدایح او محدود می‌باشند و او روی هم رفته مایل بود قصاید خود را از مواعظ دلنشین و سخنان حكمت‌آموز خطاب به پادشاهان پرسازد. سعدی علاوه بر اینكه درجه مداحی قصیده را كاهش داد به آرایش غزل پرداخت و تحول یكصد ساله غزل را تا پیش از ظهور حافظ،به اوج خود رساند. وی غزل را كه بیشتر احساسات شاعر را تعبیر می‌نماید ترجیح داد و در غزلیات پرشورش خود را به دست احساسات عشقی سپرد كه به راستی تجربه گردیده است. در غزلهای سعدی دل با دماغ و حسن با خرد مبارزه نمود و عشق و ذوق و شور و شوق جای قیاس و نكته‌پردازی و مضمون‌سازی را گرفت و از این روی می‌توان گفت غزل از زمان سعدی در ردیف اول اقسام شعر فارسی قرار گرفت. نثر شیرین و روان سعدی كه دقیقا برابر با نظم وشعر او بود از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد این شاعر به شمار می‌رود و وی از این طریق بخصوص نثر مسجع و آهنگ‌دار حسن انتخاب و حسن وزن و تناسب خود را وارد زبان فارسی نمود. هنر بزرگ سعدی در نثر مسجع آن بودكه بدون آنكه از شیوه پیشینیان همچون عطار نیشابوری و ابوالمعالی نصرا... منشی در استفاده از جملات مصنوع و پیچیده استفاده كند عباراتی شیرین و گوشنواز و دلفریب و در عین حال ساده و روان به كار برد كه شهرت او را دوچندان ساخت.(4) از ابتكارات زیبای سعدی در نثر، به كارگیری اشعار و شواهد مناسب در مواقع خاص است كه تأثیری جاودانه به سخن او بخشیده است و نمونه آن در گلستان جلوه‌گر است. از جمله این شواهد ذكر عباراتی است‌كه معنی آیات قرآن كریم را با نظم شیوایی روشن ساخته است.(5) از دیگر هنرهای بزرگ استاد سخن ایران بیان حقایق از طریق تمثیل با عباراتی شیرین و كوتاه است كه بدون ورود به استدلال و طول مقال منظور نظر خود را بیان داشته است. سعدی علاوه بر شعر فارسی در ادبیات عربی نیز تسلط بی‌چون و چرایی داشت و اقامت و تحصیل او دردیار عرب و مطالعه آثار برخی از شاعران و نویسندگان عرب موجب شد كه اشعار پخته و رسایی نیز در زبان عربی بسراید كه بعدها مورد تحسین شعرای عرب زبان نیز قرار گرفت. شیخ اجل آثار بزرگی از خود به یادگار گذاشت كه بخش اعظم این آثار شامل غزلیات، سخنان موجز و گفته‌های اخلاقی موسوم به صاحبیه و قطعات (رباعیات ومفردات) در مجموعه‌ای تحت عنوان كلیات سعدی جمع‌آوری شده است. بزرگ‌ترین یادگار هنری این شاعر والامقام دو كتاب جاودانی بوستان و گلستان است كه تمامی هنر خود را در این كتابها جلوه‌گر ساخته است. گلستان كتابی كوچك با نثر بسیار روان و آمیخته با شعر است كه شاعر در یك دیباچه و هشت باب مجموعه داستان‌هایی را روایت می‌كند كه در هر یك از این حكایت‌ها به نوعی چشم خواننده به زشتی‌های و زیبایی‌های زندگی اجتماعی گشوده‌می‌شود. هر یك از داستان‌های گلستان سرشار از نكات نغز اجتماعی و اخلاقی و ترتیبی است كه هر كدام حتی به تنهایی نیز می‌تواند سرمشق زندگی انسان‌ها قرار گیرد. بوستان یا سعدی‌نامه منظومه‌ای در 4500 بیت است كه جدای از حمد و ثنای آغازین به ده باب تقسیم شده و اساس و مبنای آن تعلیم و تربیت است. شاعر درباب‌های مختلف كه هر یك به مضامینی همچون عدل و تدبیر، احسان، عشق و شور مستی، تواضع، رضا، قناعت، تربیت،عافیت، توبه و صواب و مناجات اختصاص یافته است عقاید گرانبهای خود را كه حاصل عمری اندیشه و مطالعه افاق‌و انفس و سیر و سفر و آمیزش با اقسام ملل و نحل و مشاهده وقایع تاریخی است در حكایات و اشعاری زیبا بیان نموده و مجموعه‌ای از بهترین دستورهای اخلاقی و اجتماعی و نمونه شیوای فارسی ادبی را بوجود آورده است.حكیم مجموعه‌ای از شعر و نثر خویش را نیز در قالب هنری و شوخی و انتقاد به تصویر كشیده كه تحت عنوان غزلیات، مضحكات و خبثیات در كلیات او جای گرفته است. توصیف شخصیت واقعی حكیم سعدی در قالب مقاله‌ای كوتاه كاری دشوار است و تنها می‌توان گفت او یكی از با روح‌ترین و بلند پایه‌ترین بزرگان ادب ایران و جهان است كه مشوق بزرگ اخوت و برادری در بین انسان‌ها بوده و بزرگوارانه درصدد اجرای این آرمان بزرگ در بین ملت‌ها گام برداشته است.
بخش 2
:: موضوعات مرتبط:
حافظ/سعدی /مولانا ,
,
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
